Szkolenia online

Ostatnio nawet nie będąc przekonanymi do rozwiązań online, zostaliśmy postawieni przed faktem, że taki rodzaj aktywności będzie częścią naszego zawodowego życia, a tym samym sposobem na rozwój kompetencji.  Mnie rozwój w wirtualnym świecie towarzyszy już od jakiegoś czasu. Pierwszy webinar miałam okazję współmoderować w 2012 roku i od tego czasu z przyjemnością obserwuję, jak wszelkie formy rozwoju online zdobywają coraz szersze rzesze wielbicieli. 

W związku z tym chcę podzielić się z Wami kilkoma przemyśleniami na temat tego, jak zaprojektować interaktywny i skuteczny proces uczenia się online w formie szkolenia. Przede wszystkim szkolenie online ma wiele cech wspólnych z tym prowadzonym na sali. Gdy chcemy zaprojektować dobre doświadczenie edukacyjne, musimy wziąć pod uwagę, czego potrzebują dorośli, aby efektywnie się uczyć i rozwijać.

• Po pierwsze potrzebujemy sensu, czyli poczucia, że nauka będzie dla nas przydatna (w pracy i na stanowisku) i że łączy się z naszą dotychczasową wiedzą i doświadczeniem. 
• Po drugie potrzebujemy być zaangażowanymi w proces. Większość teorii uczenia się dorosłych (np. Knowles’a czy Brookfielda) pokazuje, że najlepiej uczymy się poprzez branie aktywnego udziału, komunikowanie się w grupie i dzielenie się doświadczeniami. 
• Po trzecie chcemy mieć wpływ na przebieg procesu uczenia się, na to jak wchodzimy w interakcje, jakie treści pogłębiamy i jak prezentujemy swoje doświadczenia. 

Biorąc pod uwagę te potrzeby, poniżej znajduje się kilka wskazówek, które pozwolą stworzyć efektywne, interaktywne i angażujące szkolenie.

Wskazówka #1 AGENDA

Przy sesji online czas płynie szybciej, więc projektując swoje cele, pamiętaj, że to, co normalnie robisz na sali szkoleniowej, zajmie więcej czasu w sesji online. Za to oczywiście odpowiada kilka aspektów. Przede wszystkim uczestnicy potrzebują więcej czasu na zalogowanie się i wejście w sesję, tzn. zbudowanie poczucia bezpieczeństwa i zaufania do prowadzącego. Poza tym samo komunikowanie się zajmuje więcej czasu. Kiedy ludzie się widzą, odczytują niewerbalne sygnały komunikacyjne, które pokazują, że ktoś jest gotowy do rozmowy lub zakończył swoją wypowiedź. W komunikacji online nie widzimy tych sygnałów, stąd potrzebujemy więcej czasu, aby upewnić się, że możemy zabrać głos. Plus oczywiście mogą wystąpić pewne trudności techniczne, które dodatkowo zabiorą nam kilka minut. Więc wskazówka numer jeden to zaplanować więcej czasu na każdy moduł tak, aby komfortowo realizować kolejne punkty programu.

Wskazówka #2 WIDOCZNOŚĆ

Aby proces uczenia się mógł się zacząć, każdy z nas potrzebuje pewnego poziomu bezpieczeństwa, które umożliwi nam poszerzanie naszej strefy komfortu i dodawanie nowych zachowań, praktyk, nawyków. Jednym z elementów, jakie mają wpływ na naszą potrzebę bezpieczeństwa, jest używanie kamery wideo w trakcie szkoleń. Cały czas trwa dyskusja, czy w trakcie spotkań online kamery powinny być włączone cały czas. Moje doświadczenia pokazują, że dla części osób jest to element mocno krępujący. Zatem jak znaleźć złoty środek? Nie zmuszajmy całej grupy do trzymania włączonych kamer przez cały czas trwania szkolenia, ale zaprośmy do ich użycia w specyficznie określonych momentach. Na przykład na początku szkolenia, podczas tzw. chek in, gdy uczestnicy prezentują siebie, swoje oczekiwania i potrzeby. Wtedy kamera pozwoli nam szybciej zbudować poczucie bliskości. Taka sama sytuacja jest z tzw. check out, czyli odpowiednikiem rundy podsumowującej szkolenie, gdzie ludzie dzielą się przemyśleniami ze szkolenia.

Wskazówka #3 INTERAKCJE

Proces uczenia się opiera się na interakcji, więc zaplanuj w swoim szkoleniu wiele interaktywnych metod. Różnica między webinarem a szkoleniem leży w celach obu metod. W webinarze chcemy podzielić się wiedzą, a w szkoleniu, oprócz wiedzy, chcemy stworzyć uczestnikom możliwość rozwoju umiejętności. Ta różnica przekłada się na proporcje interakcji. W ramach webinarów jest to w większości jednostronne przekazywanie wiedzy w formie wykładu wraz z sesją na pytania, refleksje, komentarze. W trakcie szkolenia online interakcja musi być cały czas. Dobrze pamiętać, że w wirtualnej rzeczywistości trudniej utrzymać skupienie na jednostajnym przekazie. Już 5-minutowy wykład może być wyzwaniem. Gdy zaprojektujemy wiele różnorodnych aktywności, takich jak: dyskusje, ankiety, whiteboardy, pokoje spotkań, łatwiej będzie utrzymać wysokie zaangażowanie uczestników. A to przełoży się na skuteczność procesu wymiany doświadczeń i refleksji.

Wskazówka #4 UWAŻNOŚĆ

Skoro poziom naszej uwagi podczas szkoleń online nie jest tak wysoki jak w szkoleniach na sali, to zwyczajowa półtoragodzinna sesja ze szkolenia na sali może się okazać zbyt wymagająca. Realia w jakich uczestnicy są w trakcie szkolenia, przynoszą o wiele więcej czynników rozpraszających w postaci samego komputera (maili, komunikatorów, przeglądarek), ale też rodziny czy zwierzaków, gdy praca jest w ramach home office. Dlatego lepiej bazować na krótkich sesjach i częściej robić 3- lub –5-minutowe przerwy od ekranu.

Wskazówka #5 CZAS TRWANIA

Projektując czas trwania całego procesu szkolenia, pamiętajmy, że rzeczywistość biznesowa dla większości z nas ostatnio mocno się zmieniała i że wymagało to reorganizacji stylu pracy. Mało kto w ramach home office ma możliwość przepracowania 8h w ciągu dnia bez przerwy. Nasza praca jest teraz poprzeplatana często z prywatnymi aktywnościami. Co to oznacza z punktu widzenia szkolenia? Organizowanie jednodniowego szkolenia trwającego +/- 8 godzin przed komputerem może być wyzwaniem, nie tylko dla naszych zdolności poznawczych, ale także dla naszych kręgosłupów i mięśni. Więc lepiej proces uczenia się podzielić na mniejsze porcje. Dajemy wtedy ludziom możliwość uczestniczenia w tym procesie przez dłuższy okres, dzięki czemu mogą wygospodarować czas potrzebny na aktywny udział. Dodatkowo, ponieważ sam proces uczenia się wydłuża, uczestnicy mogą pomiędzy sesjami przetestować dane narzędzie/ metodę i wrócić na kolejnej sesji z refleksjami i pytaniami. 

Wskazówka #6 RÓŻNORODNOŚĆ

Zaplanuj i wykorzystaj różne formy wyrazu, zwłaszcza obrazy, zdjęcia, filmiki, itp. Niesamowitą zaletą szkolenia online jest to, że możesz korzystać z materiałów, które w szkleniu face to face nie są aż tak użyteczne lub dostępne. Gdy wszyscy uczestnicy są przed swoimi ekranami można naprawdę wykorzystać potencjał obrazu zachęcając osoby do wyrażania w ten sposób swoich emocji, prezentowania skojarzeń, etc. Różne formy ekspresji dostępne online pozwalają osobom o różnych preferencjach uczenia się i komunikacji zwiększać swoje zaangażowanie, a tym samym efektywność uczenia się.

Wskazówka #7 FEEDBACK

Wykorzystuj informacje zwrotne. W ramach szkoleń na sali, kiedy byliśmy twarzą w twarz z ludźmi, większość trenerów obserwowała, jak grupa reaguje na dane zadania, jak przebiega proces grupowy i adekwatnie do zaobserwowanych informacji dostosowywała swoje działania. W trakcie szkolenia online tzw. czytanie procesu grupowego jest o wiele trudniejsze, dlatego najlepszym sposobem monitorowania aktywności grupy jest zaproszenie do udzielania informacji zwrotnej na bieżąco, a nie tylko podczas ankiety ewaluacyjnej na zakończenie. Spróbuj zapytać uczestników w trakcie warsztatu, jak się czują, czy są zadowoleni z treści szkolenia i dotychczas udzielonych odpowiedzi, jakie mają potrzeby na danym etapie szkolenia, etc.

Wskazówka #8 ZABAWA

W trakcie poszerzenia swojej strefy komfortu chcemy czuć się dobrze i bezpiecznie, co jest oczywiście pewnym wyzwaniem. Jak zatem projektować doświadczenia, które pozwolą czuć się przyjemnie, a jednocześnie podejmować ryzyko? Tu z pomocą przychodzi nam szeroko pojęta zabawa. Wprowadzanie do szkoleń online elementów gry/ zabawy zaprasza do eksperymentowania. Istnieje wiele aktywności online, które pozwalają poprzez lekką formę wprowadzić nowe metody, zaprosić do testowania, zbudować poczucie zaufania i bliskości. Są to na przykład quizy, zabawne zdjęcia, wykorzystywanie poczucia humoru lub wspólne rysowanie.  

Wskazówka #9 OTWARTOŚĆ

W szkoleniu online warto zadbać o stworzenie otwartego środowiska uczenia się, tak aby każdy uczestnik czuł się zaproszony do wzięcia udziału. Ludzie mają różne preferencje dotyczące aktywności w trakcie procesu rozwoju, a szkolenie online daje doskonałą okazję do dostosowania treningu do każdej z nich. Są ludzie, którzy chętnie komentują i zadają pytania za każdym razem, gdy czują się ciekawi lub coś nie jest jasne. Robią to z włączoną kamerą i bardzo chętnie występują na wirtualnym forum. Inna część uczestników nie czuje się komfortowo pokazując się na forum, czy zabierając głos. Preferują oni mniej dyrektywne formy komunikacji. W takim przypadku mamy mnóstwo okazji, aby zaprosić ich do udziału za pomocą innych opcji, takich jak zadawanie pytań i komentowanie na czacie, tablicach interaktywnych, ankietach, quizach. Co więcej oba te style mogą występować równolegle, co otwiera ogromny potencjał zbierania refleksji w ramach szkolenia. Najważniejsze, żebyśmy upewnili się, że dajemy każdemu przestrzeń i czas na wypowiedź.

Wskazówka #10 ELASTYCZNOŚĆ

Prowadzenie szkolenia online jest bardzo elastycznym procesem. Projektowanie szkolenia minuta po minucie niesie pewne ryzyko, bo proces uczenia się online jest dynamiczny. Każda grupa ma inne podejście do tematu, każda grupa może mieć inne pytania i każda grupa może mieć inne umiejętności jeśli chodzi o uczestnictwo, również w odniesieniu do aspektów technicznych, znajomości platformy itp. Dlatego kiedy projektujesz proces uczenia się, pamiętaj o tworzeniu przestrzeni ułatwiającej uczenie się. Czego potrzebują uczestnicy, oprócz zdefiniowanych wcześniej celów szkolenia, jaki mają poziom energii i uwagi. Zwłaszcza teraz, gdy ludzie napotykają czasem dramatyczne zmiany w sposobie zarządzania ludźmi, w sposobie zarządzania biznesem, bardzo często potrzebują więcej miejsca do dzielenia się wiedzą i wymiany informacji. Warto zaprojektować przestrzeń dla ludzi i zaufać, że grupa wypełni ją bardzo istotnymi dla siebie treściami.  

Mam nadzieję, że te wskazówki pomogą ci stworzyć wspaniałe doświadczenie edukacyjne online.  Jeśli czujesz, że projektowanie procesu uczenia się online może być dla ciebie wyzwaniem, zapraszamy do kontaktu. Podpowiemy Ci, co możemy zrobić i jak możemy wesprzeć Cię, aby pracownicy mieli poczucie sensu, wpływu i partycypacji. Dobrze zaprojektowane szkolenie online to prawdziwa szansa na przeniesienie procesu uczenia się na nowy poziom, który zapewni grupom rozwój jakiego potrzebują.